Frits' opa en oma maakten bombardementen Den Helder WO II mee: 'Werd niet over gepraat'
In dit artikel:
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakten zo’n 30.000 inwoners van Den Helder hun woningen kwijt; de marinestad werd over vijf oorlogsjaren heen het meest gebombardeerde stuk van Nederland. In mei 1940 vluchtten de eerste bewoners toen Duitse bommen de stad troffen (op 14 mei vielen er bommen ondanks de Nederlandse capitulatie) en daaropvolgend bleven ook geallieerde aanvallen de stad treffen. In totaal werden er volgens het onderzoek 160 aanvallen uitgevoerd, waarvan 117 keer daadwerkelijk bommen uit de lucht kwamen.
Schrijver Frits Kool verzamelde getuigenissen van meer dan twintig mensen die als kinderen of jongeren uit Den Helder werden weggehaald. Zijn eigen grootouders hoorden daarbij; zij trokken in 1940 naar Broek op Langedijk en vonden onderdak bij familie van een bekende. Na de oorlog werd er thuis weinig over verteld, maar door de gesprekken kon Kool reconstrueren hoe diep die ervaring hen had getekend en dat zij ook oorlogsslachtoffers waren.
De vluchtervaringen liepen sterk uiteen naar leeftijd en situatie. Voor jonge kinderen kon het vertrek juist als avontuur aanvoelen: een geïnterviewde vrouw herinnerde zich een gelukkige tijd op een boerderij en een eerste verliefdheid. Voor oudere tieners bracht het bombardement een nieuwe, intense angst met zich mee. Sommige families werden meerdere keren ontheemd — een voorbeeld uit het boek beschrijft verhuizing van Den Helder naar Arnhem in 1940 en opnieuw gedwongen vertrek tijdens de Slag om Arnhem in 1944.
Kool benadrukt dat zijn boek geen academische studie is, maar een bundel herinneringen die de persoonlijke kant van gedwongen verplaatsing laat zien. De verhalen blijken nog steeds emotioneel zwaar voor betrokkenen; sommige vertellers reageerden gevoelig op voortgangsberichten over het project. Het boek In angst en ballingschap. Een stad op drift, een wereld in beweging kwam tot stand na twee jaar werk en via crowdfunding. Op 19 maart wordt het in Den Helder gepresenteerd, waarna het verkrijgbaar zal zijn.