Elvira verwerkt Moluks familieverleden in voorstelling: "Voelde me altijd anders"

In dit artikel:

Elvira Nanariain (52) uit Haarlem verwerpt in haar eenpersoonsvoorstelling Losbreken het stiltepak dat haar familie meedroeg en onderzoekt hoe die stilte haar identiteit heeft gevormd. Haar grootouders en vader kwamen begin jaren vijftig als Molukse vluchtelingen naar Nederland; haar opa was KNIL-soldaat en het gezin belandde na de vlucht tijdelijk — maar langdurig — in Nederland, onder meer in voormalige interneringskampen zoals Kamp Vught. Die pijnlijke geschiedenis werd thuis nauwelijks besproken, waardoor Nanariain opgroeide tussen twee culturen en zich zowel binnen de Nederlandse als de Molukse gemeenschap vaak buitenstaander voelde.

In de voorstelling, die vanmiddag voor het eerst aan publiek werd getoond, gebruikt ze een grote spiegel als centraal decorstuk om haar zoektocht naar wie ze is als Nederlands-Molukse vrouw zichtbaar te maken. Ze vertelt hoe het opgroeien bij Nederlandse grootouders in de Betuwe, met een Molukse vader en een Nederlandse moeder die jong ouders waren, leidde tot voortdurend schakelen tussen verschillende normen, eetgewoonten en verwachtingen. De Molukse opvoeding die haar vader kreeg — emoties wegstoppen en doorzetten — droeg bij aan het inslikken van trauma, een patroon dat volgens Nanariain generaties doorwerkt.

Losbreken is zowel persoonlijke verwerking als een breuk met het intergenerationele trauma: door haar verhaal op het podium te zetten geeft zij symbolisch de rugzak met voorouderlijke pijn terug. Dat proces noemt ze bevrijdend; ze durft nu haar plek als Molukse vrouw in te nemen zonder terughoudendheid en hoopt dat anderen met een gemengde achtergrond zich daarin herkennen. Tegelijk wil ze een breder publiek bereiken zodat Nederlanders de Molukse geschiedenis en cultuur beter leren kennen, los van de stereotype associaties met bijvoorbeeld treinkapingen uit het verleden.

Nanariain benadrukt ook de positieve kanten van de gemeenschap: muzikaliteit, goede kookkunsten en onderlinge solidariteit. Met Losbreken biedt ze zowel een eerlijke confrontatie met traumatische erfenissen als een uitnodiging tot begrip en waardering voor een deel van de Nederlandse geschiedenis dat vaak in stilte is gebleven.