'De particulier J.H.J. Jansen': Hoe één man het tramvervoer tussen Haarlem en Leiden revolutioneerde in de 19e eeuw

In dit artikel:

In de late 19e eeuw nam de Hillegomse ondernemer J.H.J. Jansen het initiatief om een stoomtramlijn tussen Haarlem en Leiden aan te leggen. Zijn plan botste met de bestaande Haarlemsche Tramway Maatschappij, die sinds 1878 een paardentram exploiteerde en zelf uitbreidingsplannen had richting Zandvoort, Bloemendaal en Leiden. Omdat die maatschappij al een concessie bezat voor de lijn naar Bennebroek, kon Jansen dat deel van het traject niet zelf exploiteren.

Jansen wist de gemeente Haarlem echter zover te krijgen dat zij druk uitoefende op de Tramway Mij om haar rechten af te staan; de maatschappij verkeerde bovendien in financiële moeilijkheden. Toen de gemeente de Tramway Mij confronteerde met de eis binnen zes maanden een lijn naar Hillegom te realiseren of de concessie op te geven, koos die laatste optie. Nadat duidelijk werd dat Jansen ook een concessie voor Leiden–Hillegom had verworven, gaf de Haarlemse gemeenteraad in juli de concessie voor Hillegom–Haarlem aan zijn nieuw opgerichte Noord-Zuid Hollandsche Stoomtramweg Maatschappij, die investeerders concurrerende rendementen beloofde.

Het verhaal illustreert hoe particuliere initiatiefnemers en gemeentelijke politiek samen het tramnet in de regio vormgaven en ruimte maakten voor stoomtramverbindingen als alternatief voor bestaande paardentrams.